Op 13 augustus a.s. wordt in de kerk in Dalen de afscheidsdienst gehouden van dominee Peter den Braanker. Hij vertrekt met zijn gezin naar Den Helder. Tijd voor een gesprek met hem. De verhuisdozen staan al klaar, er moet nog veel gebeuren voordat de verhuiswagen komt, maar gelukkig maakt hij voor ons tijd vrij.
Waarom ga je weg uit Dalen?
“In Utrecht zit het landelijk kantoor van de PKN, de Protestantse Kerken Nederland. Zij houden een register bij van alle aangesloten predikanten. Als een dominee vier jaar in een gemeente heeft gediend, kan hij of zij daarna benaderd worden door een ander kerkbestuur om in hun kerkgemeente te werken. Ik werk nu ruim negen jaar in Dalen, dus ben beroepbaar, zo heet dat in de kerk, ik kan dus benaderd worden door een andere kerkgemeente of ik kan zelf solliciteren als ergens een vacature is.
Vorig jaar belde iemand van het kerkbestuur in Den Helder. Ze kenden mij nog, want ik ben voordat wij naar Dalen kwamen, 12 1/2 jaar predikant geweest in Den Burg op Texel. De kerk in Den Helder had al een aantal jaren een vacature en we zijn in gesprek gegaan. Ze hebben een kerkdienst hier in Dalen bijgewoond, ik ben in Den Helder geweest, er is heel veel doorgesproken want er is heel veel te doen in Den Helder. Er zijn meerdere fusies geweest: van zes kerken zijn ze teruggegaan naar twee kerken. De periode van de Samen Op Weg-kerk heeft lang geduurd en ze hebben nog steeds te maken met de gevolgen daarvan. Mijn taak zal o.a. zijn om te zorgen voor een klimaat waarin er verbinding is tussen alle geledingen en groepen binnen de kerk. Het is heel prettig dat er nog twee voorgangers zijn, zodat je goed kunt samenwerken en taken kunt verdelen. Mijn taakopvatting is dat ik daar moet zijn waar ik nodig ben en dat is nu dus in Den Helder zo. De sfeer in de kerkelijke gemeente moet goed zijn en het geloof moet verbinden en ik wil daar graag mijn bijdrage aan leveren.”
Hoe reageerde je gezin op deze overstap?
“In eerste instantie zei mijn vrouw Jeannet dat ze er niets voor voelde, maar na bezoeken aan Den Helder en gesprekken met vertegenwoordigers van de kerk is zij, net als ik trouwens, langzaam meegegroeid in het accepteren van het vertrek uit Dalen en we vinden het nu allebei goed. Ik zeg zelf vaak dat een voorganger een voorbijganger is! Onze oudste dochter Hannah woont met haar man en zoon in Rotterdam, zij is arts en specialiseert zich tot internist en wil graag reumatoloog worden. Zij heeft nooit in Dalen gewoond, zij was al het huis uit toen wij hier kwamen wonen in 2014. Onze tweede dochter Joëlle woont met haar vriend in Utrecht. Zij werkt bij het Internationale Rode Kruis en heeft ook nooit in Dalen gewoond. Onze zoon Tobias is bezig met het afronden van zijn studie Elektrotechniek aan de Hogeschool Windesheim. Hij gaat, net als onze jongste dochter Salomé, mee naar Den Helder. Salomé is net klaar met de opleiding MBO Voeding en Technologie. Zij vinden het beiden prima om naar Den Helder te gaan, al zullen zij waarschijnlijk niet zo lang meer thuis wonen.”
Welke herinneringen bewaar je aan Dalen?
“Het klinkt misschien raar, maar de begrafenissen waarbij ik samen met de familie op een respectvolle en fijne manier afscheid van iemand kon nemen, hebben mij erg geraakt. Ik heb het gevoel dat ik dan van waarde kon zijn en zo het afscheid wat draaglijker kon maken door er te zijn voor de familieleden. Ik heb zelf nog wel eens het gevoel gehad tekort te schieten in de begeleiding van mensen na het verlies van dierbaren en ik hoop dat men mij de onvolkomenheden daarin wil vergeven. Soms was het ene verlies nog niet afgerond bij een familie of een volgend overlijden vroeg mijn aandacht. Een pastoraal team om je heen dat aanvult wat je laat of moet laten liggen, is daarbij heel belangrijk.
Ik vind het zorgelijk dat het kerkbezoek afneemt en dat lijkt moeilijk te stoppen. We proberen de jeugd bij de kerk te betrekken, o.a. door de zondagsschool en de kliederkerk, die worden geleid door Jeannet, samen met anderen. In de catechisaties die ik leidde is, vooral door de Corona-periode, de klad gekomen en dat is jammer. Het zal misschien voor mijn opvolger een belangrijke opdracht kunnen zijn om te proberen meer mensen bij de kerk te betrekken.”
Welke verschillen ondervond je tussen Texel en Dalen?
“Op Texel was het vaak wat informeler. Er kwamen regelmatig mensen in de pastorie, ook als ik afwezig was en dan zetten ze gewoon voor zichzelf koffie. Ze hadden het hart meer op de tong. Het was spontaner, maar soms had ik het gevoel om in een glazen huis te zitten. In Dalen is men wat afwachtender, meer ingetogen. Dat hoort waarschijnlijk meer bij de Drent. Ik krijg vaak weinig reacties op de kerkdienst, ze praten er nauwelijks over met mij. Wij vinden Dalen een mooi woondorp, men zoekt naar eenheid en een kerk hoort daarbij. Dat niet vaak een oordeel wordt uitgesproken is ook prettig: men veroordeelt dus ook niet snel!”
Waarom werd je dominee?
“Mijn eerste keus was om tandarts te worden en ik heb die opleiding ook gevolgd, maar tijdens de studie kreeg ik het idee dat ik eigenlijk iets anders wilde. Ik ben gestopt nadat ik mijn master had behaald. Ik was begin twintig, de kerkgeschiedenis interesseerde me heel erg en eigenlijk wilde ik graag mensen helpen, mensen troost bieden door de kracht van het evangelie, mensen verbinden. Mijn ouders vonden het best wel ingewikkeld dat ik deze studie koos, want voor hun was een dominee heel bijzonder en ze zagen mij nog niet direct als predikant. Toen ik de studie had afgerond, waren ze best trots op mij. Inspiratiebron voor mij tijdens de studie was de studie zelf. Ik had niet een voorbeeld dat ik erg bewonderde. Tijdens de studie heb ik veel kerkdiensten van verschillende voorgangers bijgewoond en vooral de dominees die in de retorica heel begaafd waren, spraken mij aan, zoals bijv. Huub Oosterhuis. Ik ben altijd nieuwsgierig geweest hoe anderen de diensten leiden.”
Hoe bereid je een kerkdienst voor?
“Door de landelijke PKN is een oecumenisch leesrooster gemaakt waarin voor iedere zondag, zelfs tot 2031, het thema staat beschreven en de bijbelteksten die deel kunnen uitmaken van de dienst. Ik beschouw dit als leidraad voor mijn preken, maar wijk daar soms van af als de actualiteit daar om vraagt. Ik bestudeer de aanbevolen teksten, maak er keuzes in, zoek naar uitleg van de teksten en betrek de dagelijkse gebeurtenissen erin. Ik schrijf alles uit, herschrijf mijn teksten meerdere keren, vul aan en schrap totdat ik tevreden ben.”
Waar werk je aan je teksten?
“Meestal werk ik ’s morgens vroeg en ik doe dat altijd in mijn studeerkamer. Ik begin meestal op maandag aan de volgende dienst, maar soms zelfs al op zondag. Ik werk heel geconcentreerd en werk graag in stilte. Ik laat al mijn gedachten ongefilterd boven komen en orden ze later. De uiteindelijke versie gebruik ik in de kerkdienst, maar tijdens de dienst wijk ik er soms van af als mij nog iets te binnen schiet. Ik heb alles dan al zo goed voorbereid dat ik dan kan improviseren.”
Krijg je feedback op je diensten?
“Af en toe zegt iemand dat het wel een mooie dienst was, maar het gebeurt niet vaak. Het hoort ook een beetje bij de Dalenaar, denk ik. Mijn ervaring is dat ze niet zo snel vertellen wat hen bezighoudt of wat ze ergens van vinden. Ik vind dat jammer, want door gesprek kom je tot meer diepgang. Ik heb zelf wel behoefte aan reacties op wat ik doe. Bij begrafenissen is dat anders, dan hebben we altijd een goed nagesprek en worden de emoties gedeeld. Zo kreeg ik kort geleden een brief van een Dalenaar die mij bedankte voor wat ik bij een overlijden en erna heb gedaan, hoe ik er voor hen was en wat ik heb betekend voor de nabestaanden. Dat ontroerde mij zeer.
Het is niet de gewoonte bij de PKN om feedback te krijgen van collega-dominees, dus wat dat betreft is het best een eenzaam beroep, terwijl je wel volop tussen de mensen staat.”
Ben je altijd dominee of heb je ook nog vrije tijd?
“Ja, ik ben 24 uren per dag en alle dagen van de week beschikbaar en dat vind ik het allerzwaarste. Ik voel een grote verantwoordelijkheid en ben altijd beschikbaar. De mobiele telefoon maakt dat ik nog meer en altijd te benaderen ben. Ik vind het heel moeilijk om nee te zeggen op een vraag, ik wil mensen niet teleurstellen. Daarbij ben ik erg perfectionistisch, ik wil overal bij zijn. Vragen om in het ziekenhuis een bezoek af te leggen, of naar een jubileum of verjaardag te komen, meedoen met de boekenmarkt van de kerk in de Weme, bezoeken in de Selkersgoorn, ik zet mij overal helemaal voor in. Ik voel de verantwoordelijkheid sterk en dat drukt zwaar op me. Ik vind dat dit bij het dominee-zijn hoort. In Den Helder zal ik met twee dominees samenwerken en daar kijk ik wel naar uit, dat samen doen zal het misschien wat lichter maken. Vrije tijd heb ik dus eigenlijk niet, af en toe gaan wij een week op vakantie en het is ook wel eens gebeurd dat wij drie weken zijn weggeweest, maar mijn mobieltje staat altijd aan, dus dan wordt ook tijdens mijn vakantie geregeld een beroep op mij gedaan.”
Waar kijk je tevreden op terug?
“De warmte die ik ontvang sinds mijn vertrek is aangekondigd, heeft mij verbaasd en doet mij en ook Jeannet erg goed. Ik wil er altijd zijn voor de mensen en het is fijn dat nu waardering wordt uitgesproken aan het eind van mijn periode in Dalen. Ik wil altijd vertrouwen geven, mensen gelukkig maken en het oprecht samenleven vorm geven.
Jeannet en ik hebben ook genoten van het meedoen met de Buurtvereniging en het spelen van Jeannet bij Volharding en alles wat dat met zich meebrengt.”
Hoe gaat het verder met de kerk in Dalen na jouw vertrek?
“Dominee Veltman, hij is al met emeritaat en woont in Almelo, zal de komende tijd het pastoraat en de uitvaarten doen tot er een nieuwe dominee is.”
Op zondag 13 augustus is de afscheidsdienst van dominee Peter den Braanker. Begin september zal hij met zijn gezin verhuizen naar Den Helder. Wij danken hem en Jeannet voor al hun inzet in Dalen en wensen hun een fijne periode toe in Den Helder. Het was fijn om met Peter dit gesprek te hebben, waarin hij zich open heeft opgesteld. Nogmaals dank en het ga jullie goed!
