Je hebt ze vast wel eens ontdekt tijdens een rondje door Dalen: Stolpersteine of struikelstenen. De messing straatstenen die in de stoep zijn gelegd voor de huizen waar in de Tweede Wereldoorlog Joden woonden, en die de oorlog niet hebben overleefd. Een indrukwekkend project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Er zijn inmiddels enorm veel Stolpersteine gelegd in heel Europa!
Het boek Blijf hun namen noemen van Simon Stranger begint met zo’n struikelsteen. Namelijk met die van Hirsch Kommissar, de overgrootvader van Strangers vrouw Rikke, in de Noorse stad Trondheim. In dit boek beschrijft Stranger op heel bijzondere wijze de waargebeurde geschiedenis van de familie Kommissar, en hoe die zich op verschillende manieren vermengt met de geschiedenis van de gehate Gestapo-agent Henry Rinnan.
Ik vond het boek prachtig, en met mij vele anderen: het boek stond wekenlang bovenaan de bestsellerlijsten in Noorwegen!
Waar gaat het boek over?
In 1941 wordt een woning in het Noorse Trondheim in beslag genomen door de nazi’s en omgedoopt tot hoofdkwartier van de gehate (Noorse) Gestapo-agent Henry Oliver Rinnan. Het gebouw wordt omgedoopt tot ‘Het bendeklooster’ en wordt bezet door Rinnan en zijn volgelingen, die in de kelder honderden gevangen (veel Noorse verzetsstrijders) op gruwelijke wijze verhoren, martelen en vermoorden.
Vijf jaar na de oorlog krijgt het huis nieuwe bewoners: een jong, Joods stel met hun kinderen. Een van deze kinderen – Grethe, de toekomstige schoonmoeder van de schrijver – groeit op in dezelfde kamers waarin slechts enkele jaren daarvoor nog gruwelijke martel- en moordpartijen plaatsvonden. Haar vader probeert er het beste van te maken; haar moeder gaat onderdoor aan het huis.
Blijf hun namen noemen vertelt de familiegeschiedenis op een heel bijzondere manier, aan de hand van het alfabet. Via verschillende woorden ontspint zich zowel het verhaal van de familie Kommissar als het verhaal van Henry Rinnan en langzaam maar zeker krijg je als lezer via de verschillende woordflarden het hele verhaal te horen.
Een paar fragmentjes uit het boek
Tot nu toe zijn er zevenenzestigduizend struikelstenen geplaatst in verschillende Europese steden.
Een ervan is die van jou.
Een van de stenen draagt jouw naam en is geplaatst in het trottoir waar jij woonde, in het midden van de Noorse stad Trondheim. Een paar jaar geleden ging mijn zoon op zijn hurken voor deze steen zitten en veegde met zijn handschoen wat gruis en vuil van het koper. Toen las hij hardop. ‘Hier woonde Hirsch Kommissar.’
~
Er volgt een klik als de ander de hoorn op de haak legt, en je blijft achter de toonbank staan terwijl gedachten in je rondfladderen als een zwerm vogels die opgeschikt worden in een boom, want wat moet je nu doen? Je kijkt op de klok. Je hebt nog enkele uren voor het twee uur is. Dan heb je nog ruim de tijd, genoeg tijd om ervandoor te gaan en alles achter te laten, denk je en je overweegt een ogenblik om naar de achterkamer te sluipen en door de magazijndeur te verdwijnen. Te verdwijnen in de stegen en alleen maar te rennen, zo ver je kunt, zonder te stoppen, zonder acht te slaan op de bloedsmaak in je mond, de blikken van vreemden of dat je benen vermoeid raken op je weg de heuvel op. Je zou de hele weg naar het bos kunnen rennen, je verschuilen tussen de dennenbomen en helemaal doorgaan naar de grens met Zweden, waar je dochter Lillemor al in veiligheid leeft. Dat zou kunnen, denk je, maar je weet meteen hoe gemeen deze inval is, want hoe moet het dan met Marie? Hoe moet het met jullie twee zonen, Gerson en Jacob? Als jij ervandoor gaat, zullen ze wraak nemen op hen, denk je en je bergt de bestellijst met je vrije hand op […]
Gegevens van het boek
Je kunt dit boek lenen in de bibliotheek in Dalen. Hieronder de gegevens:
Simon Stranger – Blijf hun namen noemen
2019, 366 pagina’s
Genre: Waargebeurd, Tweede Wereldoorlog, Noorwegen
(Heb je ook een mooie boekentip? Stuur hem in via ons nieuwsformulier, het liefst met een mooie foto erbij.)
